Phát biểu khai mạc Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội là yêu cầu tất yếu; phải đưa hoạt động giám sát ngày càng đi vào thực chất; nếu giám sát trước đây để xây dựng và bảo vệ đất nước thì giám sát ngày nay để kiến tạo, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội là yêu cầu tất yếu; phải đưa hoạt động giám sát ngày càng đi vào thực chất; nếu giám sát trước đây để xây dựng và bảo vệ đất nước thì giám sát ngày nay để kiến tạo, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
 

Sáng 6/8, tại Nhà Quốc hội, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Trưởng Ban Chỉ đạo Diễn đàn đã chủ trì và phát biểu khai mạc Diễn đàn đầu tiên về hoạt động giám sát của Quốc hội với chủ đề "Giám sát của Quốc hội để kiến tạo phát triển". Diễn đàn là sự kiện có ý nghĩa quan trọng, thể hiện quyết tâm tăng cường nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát - một trong ba chức năng quan trọng của Quốc hội; qua đó góp phần nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình đối với các hoạt động của bộ máy nhà nước cũng như đáp ứng yêu cầu đổi mới, phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay.

Tham dự và cùng điều hành Diễn đàn có các Ủy viên Trung ương Đảng: Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương - Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo, Trưởng Ban Tổ chức Diễn đàn; Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định; Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải; Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh; Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan; Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh; Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long.

Cùng dự có các đồng chí: Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội - Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, Chủ nhiệm các Ủy ban của Quốc hội, Tổng Kiểm toán nhà nước, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội một số tỉnh, thành phố…

Về phía khách mời có: Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Toà án nhân dân tối cao Lê Minh Trí; cùng đại diện lãnh đạo Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các Ban, Bộ, ngành, cơ quan ở Trung ương; lãnh đạo các Viện nghiên cứu, Hiệp hội, Trường đại học và các chuyên gia, nhà khoa học.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã gửi lẵng hoa chúc mừng Diễn đàn.
 

Giám sát thể hiện rõ quan điểm đồng hành của Quốc hội với Chính phủ

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, đây là lần đầu tiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát, cho thấy sự đổi mới không ngừng hoạt động của Quốc hội. Diễn đàn nhằm đánh giá về hoạt động giám sát của Quốc hội thời gian qua, từ đó có các giải pháp, đề xuất, kiến nghị, nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, qua hình ảnh tư liệu được trưng bày trong khuôn khổ Diễn đàn cho thấy, hoạt động giám sát đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm từ năm 1946. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã đi giám sát nhiều cuộc ở nhiều nơi, nhất là những địa bàn quan trọng về kinh tế - xã hội. Thời gian qua, Quốc hội các khóa đều rất quan tâm đến công tác giám sát, tiến hành nghiêm túc, chất lượng. “Nếu như giám sát trước đây để xây dựng và bảo vệ đất nước thì giám sát ngày nay để kiến tạo, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc"  Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Điểm lại những kết quả nổi bật trong hoạt động giám sát của Quốc hội thời gian qua, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế về hoạt động giám sát được quan tâm, tăng cường, cơ bản đáp ứng với thực tiễn; sự phối hợp chặt chẽ, kịp thời, hiệu quả giữa các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, MTTQ Việt Nam, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, Thanh tra Chính phủ; các bộ ngành, địa phương, các cơ quan thông tấn, báo chí.

Hoạt động chất vấn đã trở thành một hình thức giám sát hiệu quả trong hoạt động của Quốc hội. Các phiên chất vấn tại các kỳ họp của Quốc hội đã thu hút sự quan tâm, theo dõi của đông đảo cử tri, nhân dân. Hội đồng Dân tộc, các Uỷ ban của Quốc hội cũng đã triển khai các phiên giải trình với nội dung bám sát thực tiễn, “đúng”, “trúng” những vấn đề thuộc quản lý của các bộ ngành, các lĩnh vực mà nhân dân mong muốn.

Theo Chủ tịch Quốc hội, hoạt động giám sát thời gian qua đã thể hiện rõ quan điểm đồng hành của Quốc hội với Chính phủ, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc; đồng thời, làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan chịu sự giám sát, để kịp thời điều chỉnh trong chỉ đạo, điều hành, hoàn thiện chính sách, pháp luật. 

Đặc biệt, công tác dân nguyện được đổi mới thực chất, thường xuyên, công khai, kịp thời, đúng thẩm quyền và quy định pháp luật. Tại phiên họp hằng tháng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thảo luận báo cáo về công tác dân nguyện; Quốc hội tiến hành thảo luận Báo cáo kết quả tiếp công dân, xử lý đơn thư và giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân gửi đến Quốc hội. Sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát đã được thành lập và làm tốt chức năng phối hợp với các cơ quan Trung ương, địa phương để thực hiện công tác dân nguyện của Quốc hội.

Hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật ngày càng thiết thực, hiệu quả, năm sau tốt hơn năm trước; không chỉ báo cáo kết quả giám sát hằng năm, các cơ quan của Quốc hội báo cáo giám sát hằng quý để kịp thời theo dõi, đôn đốc việc ban hành văn bản theo thẩm quyền. Chiều ngày 5/8, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chủ trì phiên họp thứ hai của Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật, rà soát thể chế liên quan đến Chính phủ, Quốc hội, các bộ, ngành, để ban hành đầy đủ các  nghị định, thông tư, đồng thời kịp thời tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cũng chỉ rõ, vẫn còn những hạn chế, khó khăn, vướng mắc. Theo đó, việc thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát chưa đầy đủ; việc theo dõi, đôn đốc thực hiện các kết luận giám sát chưa thực sự quyết liệt, thường xuyên.

Công tác phối hợp giữa hoạt động giám sát của Quốc hội với hoạt động kiểm toán, thanh tra, kiểm tra có lúc chưa thực sự chặt chẽ; chưa có cơ chế, chính sách rõ ràng, thuận lợi để nhân dân thực hiện quyền giám sát. Cơ chế, điều kiện bảo đảm cho hoạt động giám sát chưa đáp ứng được yêu cầu.

Chỉ rõ những vấn đề cần giải quyết trên, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, diễn đàn hôm nay sẽ thảo luận, có giải pháp để phát huy ưu điểm, khắc phục các hạn chế.
 

Giám sát phải thực chất để kiến tạo, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Đề cập tới các nhiệm vụ trong thời gian tới, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, tại các kỳ họp gần đây của Quốc hội khóa XV đã ban hành số lượng lớn các luật, Nghị quyết; cùng với những đổi mới trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trong đó phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Chính phủ và chính quyền địa phương.

“Theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm là phải phân cấp, phân quyền mạnh, rõ, cụ thể, để địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm; yêu cầu quản lý nhà nước khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã) cũng đặt ra nhiều vấn đề mới…Điều đó đặt ra yêu cầu hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội phải đổi mới, đi vào thực chất", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Cũng theo Chủ tịch Quốc hội, việc giám sát thi hành luật, ban hành các nghị định, thông tư cần được làm thường xuyên, đột xuất; xem nghị định, thông tư ban hành  có  “trúng” với luật, nghị định hay không, có ban hành kịp thời hay không… để từ đó phát hiện các vấn đề, kịp thời tháo gỡ khó khăn bởi kinh tế- xã hội biến động liên tục đòi hỏi phải điều chỉnh luật, nghị định, thông tư cho phù hợp với tình hình thế giới và trong nước.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu ý kiến của các đại biểu để nghiên cứu, sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân sẽ trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV tới đây, đảm bảo các nghị quyết giám sát được thực hiện nghiêm túc trong thực tiễn. “Quán triệt tinh thần trong bài phát biểu Phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu rõ: Cần sớm nghiên cứu xác định rõ phương pháp, hình thức giám sát tối cao của Quốc hội phù hợp thực tiễn, tránh trùng dẫm với hoạt động của các cơ quan Nhà nước khác gây lãng phí. Tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn, giải trình, giám sát văn bản pháp luật; chú trọng theo dõi, xem xét, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Trên cơ sở đó, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, Diễn đàn được tổ chức trong 1 ngày, nội dung trọng tâm thể hiện ở 2 chuyên đề gồm: “Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước” và “Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật”.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các diễn giả và đại biểu tham gia trao đổi, thảo luận tập trung, đi thẳng vào các nội dung trọng tâm, đề xuất những giải pháp cụ thể và thiết thực. Các cơ quan thông tấn, báo chí đưa tin, tổng thuật đầy đủ, chính xác, khách quan diễn biến của Diễn đàn. Kết thúc Diễn đàn, Ban Tổ chức sẽ xây dựng Báo cáo tổng thuật gửi tới Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, Ban, ngành và địa phương để kịp thời phục vụ việc sửa đổi toàn diện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND và sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật có liên quan.

Chủ tịch Quốc hội tin tưởng, Diễn đàn sẽ nhận được nhiều ý kiến trí tuệ, tâm huyết, trách nhiệm của các các vị đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu, đóng góp tích cực vào việc hoàn thiện thể chế liên quan đến hoạt động giám sát trong giai đoạn mới của đất nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.