Sáng 22/9, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Phiên họp thứ 49 (đợt 3), Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (sửa đổi toàn diện Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí). Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung Phiên họp.

Sửa đổi Luật nhằm thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong giai đoạn mới

Trình bày tờ trình dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (sửa đổi toàn diện Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí), Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng cho biết, dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (sửa đổi toàn diện Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí) nhằm thực hiện chủ trương, định hướng của Đảng, chính sách của Nhà nước trong công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong giai đoạn hiện nay, đồng thời kịp thời khắc phục những hạn chế, tồn tại của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hiện hành. Việc xây dựng Luật tiết kiệm, chống lãng phí nhằm tạo khung khổ pháp lý đồng bộ, thống nhất, rõ ràng, hiệu quả đối với công tác tiết kiệm, chống lãng phí; góp phần phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý các hành vi gây lãng phí. Đồng thời, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm trong công tác tiết kiệm, chống lãng phí và xây dựng văn hóa tiết kiệm trong toàn xã hội.
 

Về những nội dung sửa đổi, hoàn thiện, theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng, dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (sửa đổi toàn diện Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí) gồm 06 chương và 37 điều. Dự thảo Luật đã quy định cụ thể 07 nhóm quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức và 06 nhóm quyền và trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức trong khu vực Nhà nước. Trong đó, đặc biệt nhấn mạnh việc người đứng đầu cơ quan, tổ chức phải chịu trách nhiệm cá nhân trong trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các quy định pháp luật về phòng, chống lãng phí hoặc để xảy ra hành vi gây lãng phí trong phạm vi cơ quan, tổ chức và lĩnh vực được giao quản lý.

Dự thảo Luật được hoàn thiện theo hướng tất cả các cơ quan, tổ chức, cá nhân đều có quyền cung cấp thông tin phát hiện lãng phí. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức nhận được thông tin về lãng phí có trách nhiệm kiểm tra, làm rõ, thông tin phát hiện lãng phí; ngăn chặn, khắc phục kịp thời trường hợp có lãng phí xảy ra; xử lý theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền xử lý sai phạm và công khai kết quả xử lý; giải trình trước cơ quan chức năng về việc để xảy ra lãng phí. Đồng thời, giao Chính phủ quy định chi tiết các biện pháp bảo vệ cơ quan, tổ chức cung cấp thông tin phát hiện lãng phí, người đấu tranh chống lãng phí và người thân của người đấu tranh chống lãng phí để thể chế hóa Quy định số 231-QĐ/TW.

Ngoài ra, tại dự thảo Luật cũng đã bổ sung các hành vi nghiêm cấm trong cung cấp, xử lý thông tin phát hiện lãng phí, bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí đảm bảo thể chế hóa đầy đủ các nội dung của Quy định số 231-QĐ/TW.
 

Dự thảo Luật đưa ra 09 nhóm hành vi gây lãng phí và 09 nhóm hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí để đảm bảo có đầy đủ cơ chế xử lý đối với một số hành vi mà Luật hiện hành chưa quy định. Đồng thời, bổ sung nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết từng hành vi gây lãng phí, hành vi vi phạm cụ thể và chế tài xử lý kỷ luật tương ứng đối với người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị và các cá nhân có liên quan trong trường hợp thực hiện hành vi vi phạm hoặc hành vi gây lãng phí.
 

Về nội dung bổ sung, Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng cho biết dự thảo Luật đã bổ sung một số nội dung lớn: Bổ sung nguyên tắc để đảm bảo phòng, chống lãng phí trong toàn bộ quá trình xây dựng chính sách, soạn thảo, theo dõi thi hành pháp luật; Bổ sung quy định về “Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí” là ngày 31/5 hàng năm. Đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết việc tổ chức thực hiện “Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí” để đảm bảo việc triển khai hiệu quả (Điều 7 dự thảo Luật); Bổ sung quy định về trách nhiệm xây dựng, lan tỏa văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí nhằm hướng đến xây dựng văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí trong toàn xã hội; Bổ sung quy định về xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về tiết kiệm, chống lãng phí; Bổ sung quy định khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân thực hiện các biện pháp tiết kiệm, chống lãng phí trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.
 

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng, dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí đã lược bỏ các quy định không còn phù hợp, đảm bảo nguyên tắc Luật chỉ quy định các vấn đề mang tính ổn định, có giá trị lâu dài, đồng bộ, thống nhất. Với việc lược bỏ này, Luật tiết kiệm, chống lãng phí đã rút gọn chỉ còn 37 điều; so với Luật hiện hành (80 điều) đã rút gọn được 43 điều.

Thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng về tiết kiệm, chống lãng phí, phù hợp với Hiến pháp, cơ bản bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Chuyển từ tư duy “tiết kiệm chi phí” sang “hiệu quả sử dụng ngân sách và tài nguyên”

Trình bày Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (sửa đổi toàn diện Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí), Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết Thường trực Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành Luật thay thế Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Dự án Luật đã thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng về tiết kiệm, chống lãng phí, phù hợp với Hiến pháp, cơ bản bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật. Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị công phu, thành phần hồ sơ đầy đủ theo quy định.
 

Thường trực Ủy đề nghị cơ quan soạn thảo lưu ý một số vấn đề sau: Tiếp tục rà soát, thể chế hóa đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về tiết kiệm, chống lãng phí; tuân thủ Điều 56 Hiến pháp năm 2013 về phạm vi tiết kiệm, chống lãng phí; phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam và điều kiện, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; chuyển từ tư duy “tiết kiệm chi phí” sang tư duy “hiệu quả sử dụng ngân sách và tài nguyên” dựa trên kết quả đầu ra; tăng trách nhiệm giải trình của người đứng đầu; Kế thừa những quy định của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đang được áp dụng ổn định, hiệu quả trong thực tiễn, khắc phục tối đa những tồn tại, hạn chế, vướng mắc của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã được tổng kết; Các quy định trong dự thảo Luật phải thể hiện đầy đủ sự thay đổi về tên gọi, bao gồm đối tượng, phạm vi điều chỉnh, các nguyên tắc, chính sách, biện pháp tiết kiệm và chống lãng phí; bảo đảm nhất quán với các chính sách đã đề xuất tại Tờ trình số 505/TTr-CP ngày 11/6/2025.
 

Góp ý cụ thể vào dự thảo Luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng thống nhất với nhiều nội dung của dự án luật, đánh giá cao Chính phủ đã có tổng kết thực tiễn, rà soát chủ trương, đường lối của Đảng cũng như đánh giá các quy định của pháp luật hiện hành có liên quan để xây dựng dự án luật. Liên quan đến phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng dự thảo Luật đã sửa đổi quy định để bao quát hơn về phạm vi điều chỉnh của Luật đối với bốn nhóm lĩnh vực là tài chính công, tài sản công, tổ chức bộ máy và quản lý, sử dụng lao động trong khu vực nhà nước, cũng như về quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên năng lượng và hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân. Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị tiếp tục rà soát, bổ sung làm rõ hơn phạm vi điều chỉnh và nghiên cứu, nếu cần thiết có thể nhấn mạnh một số lĩnh vực để xảy ra tiêu cực, lãng phí mà trong các văn kiện của Đảng cũng đã nêu.
 

Về sự phù hợp chủ trương, đường lối của đảng, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát kỹ lưỡng, nhất là đối với một số nội dung có liên quan trong Hướng dẫn số 63 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực liên quan đến một số nội dung trọng tâm về công tác phòng, chống lãng phí, Hướng dẫn 63 của Ban Chỉ đạo Trung ương và Quy định số 231 của Bộ Chính trị về bảo vệ người đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Cho ý kiến vào dự thảo Luật, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn cho biết thực tiễn sau hơn 10 năm thi hành, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, trong đó nhiều quy định dàn trải, trùng lặp với một số luật chuyên ngành, trách nhiệm người đứng đầu chưa được cụ thể hóa rõ ràng, đặc biệt là yêu cầu chống lãng phí hiện nay; về cơ chế giám sát, kiểm tra, chế tài xử lý cũng chưa phù hợp, nhất là chưa hình thành được văn hóa tiết kiệm rộng khắp trong xã hội; chưa phát huy được vai trò của cộng đồng, người dân, báo chí trong giám sát việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. “Chúng tôi cho rằng việc Chính phủ trình dự án luật trong bối cảnh hiện nay là rất cần thiết, cấp bách, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn để cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí”- Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn nhận định.
 

Tại Điều 5 quy định về nguyên tắc tiết kiệm, chống lãng phí, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn cho rằng chưa đề cập đến lãng phí trong việc thực hiện các chương trình, dự án, chính sách, nhất là trong việc lập kế hoạch phân bổ vốn không phù hợp, không đúng đối tượng, gây ra lãng phí rất lớn. Chủ tịch Hội đồng Dân tộc đề nghị bổ sung thêm điều khoản: tiết kiệm, chống lãng phí phải gắn với việc xây dựng ý thức trách nhiệm và cụ thể hóa trong hoạt động kinh tế - xã hội.
 

Cho ý kiến về phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương nhấn mạnh các lĩnh vực dễ bị lãng phí và không tiết kiệm không chỉ tiền, tài sản ở khu vực công mà còn là nguồn lực, cơ hội và thời cơ. Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương đề nghị trong phạm vi điều chỉnh, các điều khoản quy định phải bao quát đầy đủ vì nguồn lực không chỉ là vật lực và tài lực, không chỉ có cơ sở vật chất và tài chính mà còn là nguồn lực, thời gian, cơ hội.
 

Tiếp thu, giải trình những ý kiến Thường vụ đã nêu, Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng cho biết, Bộ Tài chính thống nhất cao trong tiếp tục rà soát dự thảo Luật với các luật chuyên ngành để đảm bảo giữa luật này với các luật chuyên ngành có sự đồng bộ nhất là triển khai trong thực tiễn; tiếp thu các ý kiến đóng góp có tính chất kỹ thuật và sẽ phối hợp với Ủy ban Kinh tế và Tài chính và Vụ Kinh tế và Tài chính để sửa đổi cho phù hợp.
 

Kết luận phiên thảo luận, thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đánh giá cao quá trình chuẩn bị hồ sơ dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính và các cơ quan của Quốc hội. Để đảm bảo chất lượng của dự án luật, đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của các đồng chí Phó Chủ tịch, các đồng chí Ủy viên Thường vụ Quốc hội và các cơ quan thẩm tra.
 

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục rà soát để đảm bảo thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, đặc biệt là Chỉ thị 27 của Bộ Chính trị và Hướng dẫn số 63 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; đảm bảo quy định của luật, tuân thủ Hiến pháp, đồng bộ, thống nhất với các luật khác, nhất là luật có quy định cụ thể về tiết kiệm, chống lãng phí; rà soát quy định về áp dụng luật, điều khoản thi hành, điều khoản chuyển tiếp đảm bảo khả thi, không vướng mắc khi áp dụng; cân nhắc sự cần thiết của Điều 3 về áp dụng pháp luật như đồng chí Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nêu.
 

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải lưu ý dự án Luật phải giải quyết được các khó khăn, vướng mắc hiện nay, tạo đột phá và đảm bảo công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hiệu quả và thực chất hơn; thực hiện nghiêm Quy định 178 về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật; thể chế hóa Nghị quyết 231 về bảo vệ người đấu tranh chống tiêu cực, lãng phí.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan soạn thảo, cơ quan hữu quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của cơ quan thẩm tra, ý kiến các cơ quan Quốc hội để hoàn chỉnh hồ sơ dự án luật. Ủy ban Kinh tế và Tài chính thẩm tra chính thức trình Quốc hội xem xét, quyết định.