Đoàn ĐBQH & HDND tỉnh Gia Lai

Theo quy hoạch được các cấp có thẩm quyền phê duyệt, tỉnh ta được chuyển 50.000 ha đất rừng nghèo, đất lâm nghiệp sang trồng cao su. Từ 2008 đến nay tỉnh đã cho phép 44 dự án của 17 doanh nghiệp (DN) triển khai trồng cao su trên địa bàn 5 huyện. Đến nay diện tích đã giao 32.555,6 ha, diện tích đã khai hoang 27.642,7ha, diện tích đã trồng 25.547,4 ha, diện tích đã cấp QSDĐ 19.212,5 ha. Diện tích cao su chết, sinh trưởng kém 2.598,8 ha, diện tích đã khai hoang nhưng chưa trồng cao su 2.089 ha. Bên cạnh hiệu quả bước đầu mà các dự án trồng cao su mang lại về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh theo mục tiêu dự án đã được phê duyệt. Thì vấn đề thời sự đang nóng dần hiện nay, đó là: Một số DN, người trồng cao su “Xé rào tìm lối thoát” tự ý chuyển đổi diện tích cao su kém phát triển sang trồng cỏ, mía, bắp, mì …xây dựng trang trại nuôi bò. Tuy diện tích tự chuyển đổi không lớn chỉ mới vài trăm ha so với hàng chục ngàn ha cao su đã trồng. Nhưng cũng đã và đang tạo ra hiệu ứng lan truyền không hề nhỏ và dễ trở thành phong trào, nhất là giá cao su tiếp tục gặp khó khăn trong thời gian dài.  Đây là thực tiễn khách quan đang đặt ra tại tỉnh ta.   

Thời kỳ “Hoàng kim” của cây cao su nay không còn nữa, bởi vì giá 1kg mủ còn thấp hơn giá bán một cốc cà phê vỉa hè. Đã khiến người trồng cao su, nhiều DN nhất là doanh nghiệp “Tay ngang” thiếu năng lực tài chính, thiếu kinh nghiệm tuyển và sử dụng lao động người dân tộc thiểu số tại vùng dự án... trồng cao su theo phong trào, cứ có đất là trồng. Đã và đang rơi vào cảnh lao đao vì cây cao su chết, chậm phát triển. Nhìn vườn cây càng xót công, xót của, thậm chí ăn không ngon ngủ không yên với những khoản nợ đã bỏ ra để trồng cao su, “Bỏ thì thương, vương thì nợ, theo lao càng bị lao đao”. Dù cố xoay xở duy trì vườn cây song cây cao su trồng ở những vùng đất không phù hợp thì tương lai hiệu quả đầu tư vẫn không có gì sáng sủa cả. Mặt khác giá cao su lại chưa có dấu hiệu phục hồi, thậm chí theo dự báo tình trạng khó khăn vẫn còn kéo dài trong những năm tới. Chính vì vậy một số DN, người trồng cao su đã và đang “xé rào” phá vỡ quy hoạch, tự ý chuyển đổi sang trồng cỏ, mía, bắp… làm chuồng trại chăn nuôi bò. Không ít hộ dân đành phải chặt bỏ cao su để chuyển sang trồng các loại cây khác có giá trị kinh tế cao hơn như cà phê, tiêu, mì, bắp… và  cây ngắn ngày khác. Cả DN và người  dân  buộc phải đưa ra các tính toán hợp lý tìm lối thoát cho diện tích cao su kém phát triển này, nhằm phát huy hiệu quả sử dụng đất “Lấy ngắn nuôi dài” tập trung đầu tư cho những diện tích cao su còn hy vọng và mong chờ giá cao su trở lại. Qua giám sát và đi thực tế  các dự án trồng cao su tại huyện IaPa, ChưPưh, Đức cơ, ChưPrông đều có những diện tích cao su chậm phát triển hoặc tự chết do trồng ở trên đất rừng khộp nghèo, tầng đất canh tác nông, mùa mưa thì ngập úng, mùa khô thì thiếu nước, không được đầu tư chăm sóc…. với tổng diện tích là 2.598,8 ha. Tại dự án trồng cao su tại IaPa, Công ty CP Hoàng Anh đang cấp tập hoàn thành chuồng trại, kho tàng… Đã thu hoạch cỏ, mía chế biến thức ăn cho bò trên diện tích khá lớn đã trồng cao su trước đây (theo báo cáo khoảng gần 100 ha). Tại dự án trồng cao su thuộc huyện ChưPưh thì Công ty cổ phần TĐ Đức Long cũng đã và đang cấp tập triển khai, tự chuyển đổi hàng chục ha cao su đã trồng sang mục đích khác. Đi qua các dự án khác trên diện tích đã trồng cao su trước đây, cũng đã xuất hiện một số diện tích đã được trồng cỏ, mì, bắp… Qua làm việc với Lãnh đạo Công ty TNHH một thành viên cao su Chư Sê, là một đơn vị có kinh nghiệm lâu năm và chủ động được nguồn vốn cho biết:  Hiện nay Công ty có 781,3 ha cao su trồng trên đất rừng khộp bị chết rải rác hoặc cây sinh trưởng kém, nay cũng không dám tiếp tục đầu tư bài bản cho những diện tích này nữa, bởi lẽ diện tích cao su này sẽ cho chất lượng mủ và năng suất thấp hơn mức bình thường dĩ nhiên càng đầu tư thì càng bị lỗ. Công ty cũng đã chủ động khảo sát, đánh giá khoanh vùng diện tích không phù hợp cây cao su, xem xét các cây trồng phù hợp kể cả việc trồng rừng và chờ đợi sự chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền cho phép để chuyển đổi sang cây trồng khác có giá trị kinh tế cao hơn.


Trong bối cảnh khó khăn chung hiện nay về cao su, để dự án chuyển rừng nghèo, đất lâm nghiệp sang trồng cao su phát triển bền vững, đạt được mục tiêu về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và rất nhân văn này. Thì nhà nước sớm có giải pháp đồng bộ nhất là tạo đầu ra, cũng như ổn định giá mủ cao su, đây là vấn đề then chốt quyết định sự tồn vong của cây cao su. Các DN, người trồng cao su tiếp tục thuỷ chung, tính toán đầu tư hợp lý, giảm chi phí nhằm duy trì diện tích đã trồng phù hợp với cây cao su. Không nên vì giá cao su sụt giảm mà nhanh chóng phá cao su chuyển đổi sang các loại cây trồng khác. Riêng diện tích đất không phù hợp với cây cao su, diện tích cây cao su sinh trưởng kém cũng cần khẩn trương khảo sát đánh giá khoanh vùng, tìm ra các giải pháp phù hợp, đúng trình tự theo quy định của pháp luật. Hoặc là trồng rừng thay thế  hoặc trồng các loại cây khác phù hợp nhằm phát huy hiệu quả sử dụng đất. Đồng thời các ngành chức năng của tỉnh và huyện thường xuyên kiểm tra phát hiện, xử lý nghiêm các DN, người trồng cao su tự ý phá bỏ cao su chuyển đổi mục đích sử dụng đất, ngăn chặn kịp thời các vi phạm về quy hoạch trong sản xuất. Tăng cường cảnh báo, dự lường những bất cập luẩn quẩn lâu nay thường xảy ra trong lĩnh vực nông nghiệp “Trồng rồi chặt, rồi lại trồng…được mùa thì mất giá và ngược lại”. Hiện nay trên địa bàn tỉnh ta cũng đang rộ lên phong trào trồng cỏ nuôi bò và liệu có lặp lại những bất cập tương tự của ngành trồng trọt. Việc chuyển dần từ trồng trọt sang phát triển chăn nuôi vốn là hai lĩnh vực cốt yếu của ngành nông nghiệp, để trồng trọt và chăn nuôi phát triển cân đối hài hoà đó là qui luật trong đầu tư phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững. Bởi lẽ khi xã hội ngày càng phát triển mức tiêu dùng của người dân về các sản phẩm chăn nuôi ngày càng tăng lên cả về số lượng, chất lượng, cơ cấu sản phẩm. Thực tiễn đang diễn ra việc một số DN “xé rào” tự ý chuyển diện tích cao su kém phát triển, diện tích đất không phù hợp với cây cao su, sang trồng cây phục vụ phát triển chăn nuôi, nhất là chăn nuôi đại gia súc theo hướng công nghiệp đã đúng quy luật, đúng thực tiễn khách quan của ngành nông nghiệp tỉnh nhà?