Hoạt động tiếp công dân và đôn đốc, giám sát việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo (KNTC) của công dân là một trong những nhiệm vụ quan trọng của đại biểu dân cử, là giải pháp thiết thực nhằm tăng cường mối liên hệ mật thiết, củng cố niềm tin của nhân dân vào đại biểu của mình, đồng thời cũng là phương thức hữu hiệu để công dân thực hiện quyền làm chủ của mình thông qua việc tham gia đóng góp ý kiến vào công tác quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Do vậy, cần phải tăng cường hoạt động tiếp công dân của đại biểu dân cử nói chung, đại biểu HĐND tỉnh nói riêng, kết hợp với việc tiếp nhận đơn thư KNTC và thực hiện quyền giám sát.
Hoạt động tiếp công dân và chuyển đơn, đôn đốc việc giải quyết đơn thư KNTC của HĐND tỉnh được quy định trong Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003 (quy định tại các Điều 40, 53, 69, 75) và được cụ thể hoá bằng Quy chế hoạt động của HĐND (tại Chương V, từ Điều 47 đền Điều 50). Theo đó, đã quy định nhiệm vụ cụ thể, quyền hạn của đại biểu HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND tỉnh trong việc tiếp công dân, nghiên cứu, chuyển đơn, theo dõi, đôn đốc việc giải quyết và thông báo cho người KNTC được biết kết quả giải quyết.
Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư KNTC của công dân đã được Thường trực HĐND tỉnh quan tâm chỉ đạo, đảm bảo thực hiện nghiêm theo quy định, từng bước được nâng lên, được nhân dân và cử tri ghi nhận, cụ thể: Công tác tiếp công dân được Thường trực HĐND tỉnh duy trì thực hiện theo đúng quy định. Hàng tháng, Thường trực HĐND tỉnh thay mặt HĐND tỉnh tiếp công dân định kỳ 01 lần/tháng tại Trụ sở tiếp công dân của tỉnh vào ngày 10 và thường xuyên tổ chức tiếp công dân tại trụ sở Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh; trực tiếp tiếp nhận đơn thư, lắng nghe, nắm bắt các kiến nghị, tâm tư nguyện vọng của công dân, đồng thời giải thích, tuyên truyền chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước; hướng dẫn công dân thực hiện quyền KNTC đảm bảo theo đúng quy định. Sau mỗi buổi tiếp công, Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo bộ phận tiếp công dân xây dựng thông báo kết quả tiếp công dân, đồng thời tổng hợp từng nội dung vụ việc chuyển các cơ quan chuyên môn giải quyết theo đúng quy định. Rà soát đơn thư tồn đọng, quá thời hạn giải quyết làm văn bản đôn đốc việc chậm trễ giải quyết của các cơ quan, đơn vị.
Thường trực HĐND tỉnh thường xuyên chỉ đạo Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh thực hiện tốt công tác tiếp nhận, xử lý đơn thư KNTC của công dân gửi đến Thường trực HĐND tỉnh; triển khai nghiêm túc, có hiệu quả hoạt động tiếp công dân của HĐND tỉnh, đại biểu HĐND tỉnh theo Luật tiếp công dân 2013 (có hiệu lực ngày 01/7/2014), được cụ thể hoá tại Nghị quyết 759/2014/NQ-UBTVQH13 và Nghị định số 64/NĐ-CP về hoạt động tiếp công dân, nghiên cứu các văn bản QPPL liên quan đến việc khiếu nại, tố cáo như: Luật Khiếu nại 2011, Luật Tố cáo 2011 và một số văn bản QPPL mới được điều chỉnh, sửa đổi (đặc biệt là về lĩnh vực đất đai). Hầu hết đơn thư tiếp nhận qua việc tiếp công dân, nhận qua đường công văn…nếu đơn thư đủ điều kiện giải quyết đều được Văn phòng tham mưu chuyển các cơ quan chuyên môn giải quyết, đơn không đủ điều kiện Văn phòng tham mưu hướng dẫn đơn và trả lại đơn cho công dân theo đúng quy định; mở sổ lưu đơn, theo dõi quá trình giải quyết, cập nhật thông tin, kết quả giải quyết theo quy định.
* Kết quả thực hiện:
Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Thường trực HĐND tỉnh đã tiếp 103 lượt công dân, trong đó: Tiếp 16 lượt công dân tại trụ sở tiếp công dân của tỉnh, tiếp 87 lượt công dân tại Trụ sở Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh (tiếp đông người 29 lượt, ít người 74 lượt). Tiếp nhận 707 đơn thư KNTC của công dân (nhận trực tiếp 68 đơn), trong đó: Kiến nghị 293 đơn, khiếu nại 308 đơn, tố cáo 106 đơn. Qua xem xét, phân loại đơn, Thường trực HĐND tỉnh đã chuyển 502 đơn đến các cơ quan có thẩm quyền giải quyết (chiếm 71%); hướng dẫn cho công dân 43 đơn (chiếm 6,08%); lưu 154 đơn đối với đơn trùng lặp, nội dung không rõ ràng, hết thời hiệu khiếu nại, không có chữ ký, đơn đã được xử lý nhiều lần (chiếm 21,78%); trả lời cho công dân 08 đơn (chiếm 1,14%).
Ngoài ra, Thường trực HĐND tỉnh tổ chức giám sát hoặc giao Ban Pháp chế HĐND tỉnh tổ chức giám sát việc giải quyết đơn thư KNTC của các cơ quan chức năng; tổ chức họp nghe Chủ tịch UBND tỉnh, các cơ quan có liên quan báo cáo tình hình giải quyết KNTC do HĐND tỉnh chuyển đến; gửi văn bản đôn đốc các cơ quan, tổ chức trong trường hợp đã quá hạn giải quyết; xem xét các báo cáo của UBND, TAND, VKSND cùng cấp về công tác giải quyết KNTC tại các kỳ họp HĐND tỉnh. Các vụ việc có nội dung phức tạp, kéo dài Thường trực HĐND tỉnh đã trực tiếp hoặc phân công Ban Pháp chế, Ban Dân tộc HĐND tỉnh, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh tổ chức khảo sát. Qua khảo sát thực tế, các Đoàn khảo sát nhận thấy trong quá trình giải quyết đơn thư của một số cơ quan, tổ chức chưa đúng theo quy định pháp luật. Từ những kiến nghị đúng của các Đoàn khảo sát, Thường trực HĐND tỉnh đã ban hành văn bản yêu cầu các cơ quan đơn vị liên quan giải quyết đơn thư của công dân đúng quy định của pháp luật. Qua đó, bước đầu đã đảm bảo được quyền lợi cho công dân khiếu nại, đề xuất được các kiến nghị xác đáng, giải quyết dứt điểm các vụ kiện phức tạp, kéo dài. Cụ thể: Từ đầu nhiệm kỳ đến nay Thường trực HĐND tỉnh đã giao Ban Pháp chế HĐND tỉnh tổ chức khảo sát 11 vụ việc phức tạp kéo dài, các vụ việc khảo sát chủ yếu liên quan đến việc tranh chấp đất đai giữa người dân với doanh nghiệp (02 vụ, chiếm 18,18%); tranh chấp giữa người dân với người dân (04 vụ, chiếm 36,36%); thu hồi đất, hỗ trợ đền bù giải phóng mặt bằng (05 vụ, chiếm 45,46%). Qua khảo sát của Ban Pháp chế HĐND tỉnh, từng vụ việc đã được báo cáo Thường trực HĐND tỉnh và đã được Thường trực HĐND tỉnh chỉ đạo cụ thể; đề nghị UBND tỉnh, các ngành chức năng giải quyết thấu đáo.
Hoạt động tiếp công dân, tiếp nhận và xử lý đơn thư KNTC của Thường trực HĐND tỉnh không ngừng đổi mới theo phương châm: Thận trọng, khách quan, khoa học và kịp thời: Tổ chức ký kết quy chế phối hợp công tác giữa Thường trực HĐND tỉnh với UBND tỉnh, quy định trách nhiệm của từng đơn vị trong công tác tiếp dân và xử lý đơn thư KNTC của công dân. Bố trí cán bộ phòng Thông tin và Dân nguyện tinh thông nghiệp vụ, có phẩm chất đạo đức tốt, xây dựng kế hoạch phục vụ tiếp công dân của Thường trực HĐND tỉnh…Thường xuyên kiểm tra việc giải quyết đơn thư KNTC của các cơ quan chức năng.
Bên cạnh đó, Thường trực HĐND tỉnh ưu tiên xây dựng các cuộc giám sát về công tác giải quyết đơn thư KNTC tại các huyện, thị xã, một số sở ban ngành, nhất là các vụ việc phức tạp kéo dài trên địa bàn tỉnh để kiến nghị các cơ quan chuyên môn, đơn vị giải quyết đến cùng, dứt điểm vụ việc. Phối hợp với Đoàn ĐBQH tỉnh tổ chức làm việc với Chủ tịch UBND tỉnh (theo quý, 6 tháng, năm) để nghe Chủ tịch UBND tỉnh báo cáo kết quả giải quyết đơn thư trong từng quý, 6 tháng, năm; báo cáo kết quả giải quyết các vụ việc phức tạp kéo dài mà Thường trực HĐND tỉnh yêu cầu, điển hình như: Hội nghị nghe Chủ tịch UBND tỉnh báo cáo kết quả giải quyết đơn thư KNTC 6 tháng đầu năm 2014; báo cáo kết quả giải quyết 12 vụ việc phức tạp kéo dài mà Thường trực HĐND tỉnh tổng hợp đề nghị giải quyết; đồng thời ghi nhận ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh đối với các đơn vị liên quan.
Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động tiếp công dân, xử lý đơn thư KNTC của công dân còn một số tồn tại hạn chế như sau:
- Công tác giám sát việc giải quyết KNTC của công dân trong thời gian qua hiệu quả chưa cao, chưa theo đến cùng việc giải quyết đơn thư KNTC của các cơ quan chức năng.
- Sự phối hợp giữa Thường trực HĐND với UBND tỉnh, Đoàn ĐBQH tỉnh trong việc theo dõi, đôn đốc các cơ quan chức năng liên quan trong việc giải quyết đơn thư KNTC của công dân chưa thường xuyên.
- Hoạt động tiếp công dân của HĐND tỉnh trong thời gian qua chủ yếu do Thường trực HĐND, các Ban HĐND và đại biểu chuyên trách đảm nhiệm, còn hầu hết các đại biểu kiêm nhiệm chưa thể hiện hết vai trò, trách nhiệm của mình trong việc tiếp công dân, tiếp nhận đơn thư, giám sát việc giải quyết KNTC.
* Nguyên nhân:
- KNTC của công dân, bản chất của từng vụ việc là phức tạp, việc phối hợp giữa cơ quan chuyên môn để giải quyết đơn thư của công dân không thống nhất, nhiều việc phải cải sửa vì thiếu đồng bộ.
- Một số cơ quan, đơn vị là đối tượng bị KNTC không trả lời hoặc trả lời mang tính đối phó, không đúng trọng tâm vấn đề khiếu nại dẫn đến người dân chưa đồng tình tiếp tục khiếu nại kéo dài, vượt cấp (hiện nay chưa quy định chế tài xử lý đối với các cơ quan, đơn vị và thủ trưởng các cơ quan, đơn vị trong việc chậm giải quyết, để quá hạn giải quyết hoặc không trả lời các kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân).
- Thực hiện không đúng quy trình về giải quyết KNTC, việc giải quyết còn lòng vòng, đùn đẩy, thiếu tinh thần trách nhiệm với người KNTC gây mất lòng tin trong nhân dân.
- Việc bố trí cán bộ tiếp dân của một số sở ngành, huyện, thị xã trong định kỳ tiếp công dân hàng tháng, tại trụ sở tiếp công dân của tỉnh chưa đúng thành phần, ít am hiểu pháp luật hoặc không đúng chuyên môn, chưa nắm rõ chế độ, chính sách của địa phương; cán bộ công chức được giao tiếp dân chưa nghiêm túc tiếp thu ý kiến để báo cáo với lãnh đạo, cấp trên hoặc là chuyển ý kiến đó đến các cơ quan chức năng có thẩm quyền giải quyết; để người dân phải đi lại nhiều lần tốn kém thời gian và tiền bạc; nhiều công dân đã được cấp thẩm quyền giải quyết thấu đáo, đúng chính sách, chế độ nhưng vẫn tiếp tục khiếu nại và yêu cầu được tiếp công dân.
* Một số giải pháp.
Để nâng cao chất lượng tiếp công dân, xử lý đơn thư KNTC trong thời gian tới, Thường trực HĐND tỉnh xin trao đổi một số giải pháp như sau:
Thứ nhất: Phải thực hiện nghiêm túc, có trách nhiệm, có hiệu quả theo Luật tiếp công dân 2013 (có hiệu lực ngày 01/7/2014), Nghị định số 64/NĐ-CP, ngày 26/6/2014 của Chính phủ về việc Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật tiếp công dân; nghiên cứu sâu các văn bản Quy phạm pháp luật; sớm xây dựng quy định về hoạt động tiếp công dân của đại biểu HĐND tỉnh, Thường trực HĐND tỉnh, các Ban HĐND tỉnh. Trong đó, phải quy định thời gian, địa điểm tiếp công dân của Đại biểu HĐND, Thường trực HĐND tỉnh, các Ban HĐND tỉnh (theo hướng đại biểu ứng cử ở địa phương nào đề nghị tổ chức tiếp công dân tại Trụ sở tiếp công dân của địa phương đó; Thường trực HĐND tỉnh, đại biểu chuyên trách tiếp công dân tại Trụ sở tiếp công dân của tỉnh).
Thứ hai: Khi tổ chức tiếp công dân, những vụ việc quan trọng, phức tạp nên cử người đứng đầu cơ quan trực tiếp đứng ra giải quyết như: Chủ tịch UBND tỉnh, Giám đốc các Sở, ngành có liên quan.
Thứ ba: Thường trực HĐND tỉnh phối hợp với UBND tỉnh chỉ đạo các cấp, các ngành đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến sâu rộng pháp luật và các chủ trương, chính sách, nâng cao nhận thức của người dân nhằm hạn chế tình trạng khiếu nại, tố cáo không đúng quy định.
Thứ tư: Cải tiến nội dung cuộc họp định kỳ, nghe Chủ tịch UBND báo cáo kết quả giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, mở rộng thành phần, mời Ban Nội chính Tỉnh ủy, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, UBMTTQVN tỉnh tham gia.
Thứ năm: Tiếp tục thực hiện nghiêm túc lịch tiếp công dân và công tác tiếp công dân phải chu đáo, tránh tình trạng mang tính chất hình thức, cần tiếp nhận xử lý và chuyển kịp thời các đơn thư khiếu nại tố cáo của công dân đến các cơ quan, nhà nước có thẩm quyền để xem xét, giải quyết và trả lời cho nhân dân đầy đủ các nội dung, đúng thời gian có như vậy mới giải quyết được những thắc mắc của người dân.
Thứ sáu: Thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc thực hiện các quyết định giải quyết khiếu nại, tố cáo đã có hiệu lực pháp luật; tập trung chỉ đạo, lãnh đạo giải quyết dứt điểm các vụ khiếu nại phức tạp, tồn đọng, kéo dài hoặc có dấu hiệu vi phạm pháp luật, gây bức xúc trong nhân dân. Đối với những vụ việc đã được giải quyết thỏa đáng đúng pháp luật, đã có quyết định giải quyết cuối cùng nhưng công dân vẫn tiếp tục khiếu nại, cán bộ tiếp công dân giải thích, hướng dẫn công dân thực hiện quyền khởi kiện quyết định hành chính đó ra Tòa án.
Thứ bảy: Bố trí đủ cán bộ làm công tác tiếp công dân và tham mưu xử lý đơn thư khiếu nại tố cáo có phẩm chất, am hiểu pháp luật, nhiệt tình, gần gũi với nhân dân, tận tụy với công việc, thường xuyên tìm tòi, tiếp cận, tìm hiểu những quy định mới về chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, có kinh nghiệm hoạt động thực tiễn để tham mưu giúp Thường trực Hội đồng nhân dân trong hoạt động tiếp dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân đạt kết quả tốt.
Thứ tám: Xây dựng và ban hành Quy trình tiếp công dân và xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của tổ chức và của Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh thống nhất phương pháp quản lý, xử lý theo hướng nâng cao hiệu quả, chất lượng; đáp ứng yêu cầu công tác cải cách hành chính; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân; đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.
Thứ chín: Các đại biểu HĐND cần nâng cao vai trò trách nhiệm của mình trong việc tiếp nhận các đề nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân, tổ chức.
Thứ mười: Quan tâm, kiện toàn bộ máy tham mưu, giúp việc của Văn phòng về lĩnh vực này; thường xuyên quan tâm, đào tạo bồi dưỡng kiến thức, chuyên môn, nghiệp vụ, tập huấn kỹ năng về công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị cho các đại biểu và đội ngũ cán bộ, chuyên viên tham mưu giúp việc.
* Bài học kinh nghiệm
Qua việc thực hiện công tác tiếp công dân và xử ký đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, Thường trực HĐND tỉnh rút ra những bài học kinh nghiệm trong công tác tiếp công dân và xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo như sau:
- Đối với cấp uỷ Đảng, chính quyền:
Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền bảo đảm thực hiện quyền dân chủ của công dân; chỉ đạo sát sao đối với công tác tiếp dân, tiếp nhận và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân.
Thường xuyên chỉ đạo, kiểm tra, giám sát công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân đối với cơ quan tổ chức, kiên quyết xử lý đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm.
Trong chỉ đạo giải quyết phải phân công trách nhiệm cụ thể để nâng cao trách nhiệm của cá nhân, tập thể. Đồng thời phải đảm bảo sự phối hợp có hiệu quả giữa các cơ quan chức năng và các cấp chính quyền trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Phải phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị nhất là ở cơ sở trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Phải thực hiện nghiêm túc trách nhiệm giải trình của cơ quan, cá nhân chịu trách nhiệm. Phát huy vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức đoàn thể và của nhân dân trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Thường xuyên bồi dưỡng nâng cao trình độ năng lực cho đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác tiếp dân, tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật nhất là pháp luật về khiếu nại, tố cáo để công dân hiểu và tự giác thực hiện.
- Đối với Thường trực HĐND và Đại biểu HĐND.
Cần tiếp tục tổ chức thực hiện tốt việc tiếp công dân và giám sát chặt chẽ việc tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân.
Tăng cường và nâng cao hơn nữa trách nhiệm của Thường trực HĐND và đại biểu HĐND trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo;
Thường xuyên giám sát việc thi hành pháp luật về khiếu nại, tố cáo.
Trên đây là trao đổi của Thường trực HĐND tỉnh Đắk Nông về thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo và giám sát việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân./.
Thường trực HĐND tỉnh Đắk Nông